Blackwork - haft czarny
Haft czarny to jedna z najbardziej minimalistycznych, a zarazem niezwykle eleganckich technik haftu. Po angielsku zwany jest blackwork, lub, by zaakcentować jego prawdopodobne pochodzenie - Spanish blackwork (hiszpański haft czarny). Jak sama nazwa wskazuje, haft ten wykonuje się czarną nicią, tradycyjnie jedwabną, na jasnym podkładzie, zazwyczaj na białej lub kremowej bawełnie lub lnie, by uzyskać jak największy kontrast. Rzadko jako akcent wykorzystuje się też inne barwy, jak czerwień, a także metaliczne nici.
Ten najbardziej kojarzony z okresem Tudorów w Anglii rodzaj haftu zazwyczaj, choć nie zawsze, przybiera formę haftu liczonego, w którym osnowa i wątek tkaniny są dokładnie liczone, co daje ściegi o jednakowej długości i precyzyjny wzór na tkaninie. Może również przybierać formę haftu swobodnego, w którym sploty tkaniny nie są liczone podczas szycia.
Ściegi wykorzystywane w liczonym hafcie czarnym to:
ścieg holbein nazywany ściegiem hiszpańskim, podwójną fastrygą czy dwustronnym ściegiem przed igłą;
ścieg rumuński;
ścieg dwustronny przed igłą;
ścieg ścisły przed igłą.

Ponieważ historycznie haft czarny wykonywany był na częściach ubioru, głównie mankietach i kołnierzykach, musiał on wyglądać identycznie zarówno na lewej, jak i prawej stronie. Stąd też zaistniała konieczność użycia ściegów pozwalających osiągnąć ten efekt. Pierwszy z nich swoją nazwę wywodzi od nadwornego malarza na dworze Henryka VIII - holenderskiego artysty Hansa Holbeina (młodszego). Na swoich obrazach często umieszczał postacie, w tym również króla Henryka wraz z rodziną, z elementami haftu czarnego na ubiorze: mankietach, kołnierzach lub stanikach. Innymi malarzami, dzięki którym zawdzięczamy uwiecznienie haftu czarnego na obrazach, byli: George Gower oraz Marcus Gheeraerts II.

Haft czarny ma niezwykle długą i interesującą historię, korzeniami sięgającą prawdopodobnie XIV wieku. Największą popularność osiągnął jednak dopiero w wieku XVI na dworze angielskiej królowej Elżbiety I. Delikatne ściegi haftu czarnego zdobiły większość garderoby królowej oraz najbogatszej warstwy społecznej. To właśnie za czasów Tudorów haft czarny pojawił się na mankietach oraz kołnierzach, tworząc niemal koronkowe wzory, odcinające się czernią na białym materiale. Wierzy się natomiast, że angielska nazwa - Spanish blackwork, nawiązuje do Katarzyny Aragońskiej, która w 1501 roku przywiozła ze sobą z Hiszpanii na angielski dwór wiele strojów zdobionych haftem czarnym. Kłóci się to jednak ze źródłami historycznymi, które jasno wskazują, że technika ta znana była na Wyspach dużo wcześniej.
Za panowania Elżbiety I haft czarny przybrał motywy stylizowanych kwiatów, owoców i liści umieszczanych na zwijających się łodygach. Były one wypełniane geometrycznymi wzorami wykonywanymi za pomocą ściegu liczonego oraz cieniowane krótkimi ściegami przypominającymi kropki. Wzory te zdecydowanie oddają zamiłowanie elżbietanek do ogrodów, aczkolwiek motywy często bywały również symboliczne, a nawet polityczne.
Smock Part, Victoria and Albert Museum, T.113 to 118-1997, https://collections.vam.ac.uk/item/O78732/smock-part-unknown/
Za pomocą haftu czarnego ozdabiano również domowe tekstylia - głównie komplety pościeli. Jednak stopniowo haft ten ustępował bardziej kolorowym technikom, które nadeszły w kolejnym, XVII, wieku. Haft czarny nie odszedł jednak całkowicie - już w XIX wieku używano go do imitowania rycin. W latach 30. XX wieku stanowił część curriculum w Needlework Development Scheme - programie, w którym przemysł współpracował z edukacją artystyczną, zachęcając i inicjując nowy standard brytyjskiego wzornictwa haftu, zarówno ręcznego, jak i maszynowego. Organizacja była przede wszystkim odpowiedzialna za tworzenie kolekcji haftu zagranicznego i brytyjskiego, które można było wypożyczać do szkół wyższych, instytutów kobiecych i szkół.
Haft czarny jest wykorzystywany również współcześnie. Spotyka się nie tylko klasyczne, roślinne wzory, ale również motywy inspirowane grafiką czy sztuką abstrakcyjną. Dzięki swojej prostocie technika sprawdza się także w dekoracji wnętrz - zdobiąc poduszki oraz obrusy, dodaje pomieszczeniu elegancji.
To doskonała propozycja dla miłośników rękodzieła, którzy dopiero rozpoczynają naukę haftu ręcznego. Wystarczy czarna nić, igła oraz biała bawełna, by tworzyć niepowtarzalne wzory techniką sięgającą swą historią średniowiecznej Anglii.
Mam nadzieję, że dzisiejszy wpis będzie dla Ciebie pomocny. Jeśli tak właśnie jest, zapraszam do lektury innych wpisów na blogu, znajdziesz tutaj wiele ciekawostek ze świata haftu oraz porady, jak samemu zacząć przygodę z tą techniką :) Będzie mi również miło, jeśli poślesz ten post dalej i dasz o nim znać znajomym! A jeśli chcesz wesprzeć moją działalność, może postawisz mi wirtualną kawę? Wiadomo, że przy ciepłym naparze lepiej się pracuje! :D Wystarczy, że klikniesz w link poniżej ;) Z góry dziękuję i do usłyszenia!
Comments